Masterplan wonen en werken in de 20ste eeuwse gordel – periferie Gent
In samenwerking met
Eloise Dobbelaere
Begeleidingsteam
Maarten Delbeke, Kris Coremans, Frédéric Rasier, Martin van Schaik, Tania Vandenbussche en Sven Verbruggen
De Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) is opgericht in 2001 in de overtuiging dat architectuur en met name de stedenbouw van groot publiek belang is. Wij richten ons daarom op de toekomst van de stad, waar over een aantal decennia bijna 80% van de wereldbevolking meer dan 90% van onze welvaart zal produceren.
Als verreweg het grootste deel van de productie van welvaart in de stad plaatsvindt, en als we tegelijkertijd de overgang moeten realiseren naar een groene economie, wat betekent dat dan voor de ruimtelijke opgave? Hoe kunnen we samenleving en individu, productie en consumptie, middelen en grondstoffen, ruimtegebruik en territorium opnieuw op elkaar afstemmen en vanuit het ontwerp inspelen op de transities die de wereld ingrijpend zullen veranderen? IABR–2016 is een platform voor creatieve coalities van ontwerpers en andere stakeholders met nieuwe, werkbare ideeën over de toekomst van de stad in de 21e eeuw. IABR–2016 organiseert debat en toont ontwerp dat perspectieven opent op de stad die we willen: een schone stad, een solidaire stad, een productieve stad – een stad waarin het publiek domein weer werkelijk centraal staat. De zevende editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam opent haar deuren in april 2016.
Jaar
2015-2016
BArch2
Vak
Architectuur-ontwerp 2
Opdracht
Opdracht 3.1
Gent heeft decennialang ervaring met stadsvernieuwingsprojecten in de 19e-eeuwse gordel. Maar heel uiteenlopende transities vragen in de 20ste-eeuwse gordel om een andere aanpak.
De omgeving rond de boven-Schelde (ten oosten van het stadscentrum van Gent) is in transitie In de voorbije decennia is de omgeving sterk veranderd door de ontwikkeling van individuele bouwblokken. Ten westen van de site werden de voormalige bedrijventerreinen omgevormd tot een woonverkaveling. Werken heeft hier plaats gemaakt voor wonen aan het water en wonen rond straten en pleintjes.
Eind 2013 verworven enkele ontwikkelaars de ‘Sidaplax’ site in Gent. Dit voormalige bedrijventerrein van circa 2 hectare ligt ten zuiden van de Schelde. In het nieuwbouwproject zullen verscheidene types woningen aangeboden worden. Het merendeel van de woningen zullen woonhuizen met tuin zijn, daarnaast worden ook nieuwbouwappartementen voorzien. Pleintjes met groen en de nabijheid van de Schelde moeten de bewoners een oase van rust bieden. In afwachting van de transformatie tot een duurzame wijk stellen de projectontwikkelaars de site tijdelijk open voor het ruime publiek via het initiatief KERK Gent.
In het bouwblok omschreven door de Edmond Blockstraat, de Kerkstraat en de Maagd van Gentstraat hebben een mix van bedrijvigheid wonen en een park de herontwikkeling van het bouwblok getekend. Centraal tussen bedrijvigheid en wonen werd een publiek park ontwikkeld (Arbed-park) dat bemiddelt tussen deze twee verschillende typologieën.
In deze opgave wordt op zoek gegaan naar nieuwe modellen waarin wonen en werken op elkaar betrokken worden om boeiende opga- ven te verbeelden en verder uit te werken. Het bouwblok omsloten door de Gentbruggestraat, de Nekkersvijversstraat, de Emiel Lossystraat en de Nijverheidskaai bevat verschillende actieve bedrijven, woonvormen, en leegstaande percelen. De bestaande infrastructuur i.f.v. economische functies, de groenblauwe potentie en de zachte groen-as langs de Schelde scheppen de randvoorwaarden voor een nieuw te ontwikkelen masterplan in relatie met wonen en bedrijvigheid en in relatie met de stad.
Het programma omvat een mix van wonen en KMO’s (kleine en middelgrote bedrijven). Onder KMO’s nemen we op; kleine ambachtelijke bedrijven, ateliers, werkplaatsen, beperkte kantoorruimte, magazijnen, ruimte voor innovatie of spin-offs van kennisinstellingen. Er wordt uitgegaan van een gelijkmatige verdeling tussen wonen en werken. (50/50)
Binnen het masterplan wordt nagedacht over de spreiding en de fasering van het programma, de koppeling tussen wonen en KMO’s, de mogelijke winsten die ontstaan door de koppeling in het gebruik, de volumetrie, de ontsluiting, de grenzen tussen het publieke, collectieve en private domein.
De oefening bestaat uit twee opeenvolgende delen: 1- het masterplan en 2- de architecturale uitwerking van een samenhangend geheel. Het eerste deel van de oefening zet in op het ontwikkelen van een stedenbouwkundige terminologie, het omgaan met maatschappelijke tendensen en het formuleren van ambities in een complexe en meerlagige omgeving.
Er wordt een masterplan uitgewerkt voor het bouwblok ten oosten van het stadscentrum, ten noorden van de Schelde, omsloten door de Gentbruggestraat, de Nekkersvijversstraat, de Emiel Lossystraat en de Nijverheidskaai. De architectuuropdracht wordt uitgewerkt op het braakliggend perceel op de hoek van de Gentbruggestraat en de Nijverheidskaai. De architectuuropdracht is onderdeel van het masterplan en past in de ambities zoals geformuleerd in een ruimere context.
Er wordt expliciet gevraagd aandacht te besteden aan de conditie van het bouwblok, zijn positie aan het water, als deel van de 20ste-eeuwse gordel, in relatie tot de omringende infrastructuur, de nabijheid van groenstructuren, de veranderende omgeving, wonen en werken in relatie met de stad.
Bij het masterplan zijn we vertrokken van bestaande bebouwing en hebben we verder gewerkt op complexiteit bestaande loodsen. Hierin zochten we naar de ideale combinatie van werken en wonen, wat resulteerde in een vervlochten programma met dynamische levendigheid en activiteit.
We werken op verschillende vlak met drie types, wat ook terug te vinden in de verschillende bebouwing: bestaande bebouwing, nieuwbouw op bestaande rooilijn en nieuwbouw.
Een eerste type programma dat ondergebracht is in het masterplan is wonen; dit bestaat uit appartementen op het binnenplein, op groen en op de Schelde gericht.
Het gaat op één bepaalde woontypologie, verspreid over site; verticale elementen op horizontale sokkel van werken, met ingang(en) langs binnenpleinen en toegankelijk via een galerij aan de buitenzijde. Er werd altijd gefocust op het zicht op groen/water te bewaren en voldoende natuurlijk licht binnen te krijgen.
Een tweede programmaonderdeel is werken; dit is ondergebracht in een horizontale sokkel over de hele site, bestaande uit een aaneenschakeling van loodsen, winkels, ateliers en kantoren. Alles is onderling verbonden door een labyrint van gangen, wat uitkomt op de ingangen van het wonen.
De ondersteunende functies zijn gelegen in de knooppunten van het wonen en het werken, rond de binnenpleinen, deze omvatten kinderopvang, droogkuis, tentoonstellingsruimtes, restaurant/café/bistro, garage,…
Al deze programmaonderdelen zijn georganiseerd rond drie binnenpleinen: 1- een plein aan Gentbruggebrug, een verhard plein met bomen, een buitenruimte om te werken (etalages/showrooms en laden/lossen), mogelijkheid voor een marktplaats, bushalte, … Het resulteert in een plein waar mensen samenkomen, elkaar ontmoeten, werken, kopen en wonen. 2- een centraal binnenplein, dat als hoofdadres van site fungeert. Het bestaat uit 3 grote delen: een verharde rand met groen centraal, als rustig gedeelte voor het wonen en als buitenruimte voor de ateliers, wat een tuinsfeer creëert. Als tweede een centraal verhard deel, afgesloten door bomen wat fungeert als hoofdingang, met mogelijkheid parkeren, laden/lossen, …, een drukke binnenkoer. En een derde verhard deel aan de ateliers, werkruimtes en restaurant, als stadspleintje, met terrassen, showrooms, …
Rondom rond wordt gewerkt met een groen plein/park. Groen als tegengewicht voor de massiviteit, om een rustgevende woon- en werksfeer te creëren, als ‘tuin’ voor omliggende woningen.
 |  |  |
|---|---|---|
 |  |  |